Психодиагностика әдістерінің мақсаты — зерттелінетін психикалық ерекшеліктерді сандық және сапалық жағынан анықтау. Р.Кеттелдің 16- факторлық тесті. Бұл жерде 187 пікір бар, ол 16 топқа бөлінген. Осы бөліктер бойынша жеке адамның қасиеттері бағаланады.
|
Детерминизм принципі |
а) жеке адамның қалыптасуына оқыту мен тәрбиенің әсері; б) баланың бас миы нерв системасының қалыптасу дәрежесі; в) баланың психикалық дамуына алдыңғы кезендерінің әсері |
|
Психика мен іс-әрекеттің бірлігі туралы принцип |
а) баланың психикалық дамуы оның негізгі іс-әрекетімен байланысты; б) баланьщ жасаған, орындаған іс-әрекетін анализдеп отыру; |
|
Даму принципі |
а) актогенез ( даму процесінің нақты тітіркендіргіштердің ықпалына жауабы); б) онтогенез (баланың дамуы); в) тарихи генез ( акселерацияны ескеру )м |
Бақылау негізіндегі психодиагностикалың әдістер
Бұл жерде нені бақылау қажет, қалай бақылау қажет, бақылау нәтижелерін қалайша бағалау қажет, оны қалайша талдау керек екендігі туралы схемалар беріледі ( бақыланатын адамдардың қозғалысы, ой-пікірлері, реакциялары есепке алыньш отырады).
Сүрац негізгндегі психодиагностикалъщ әдістер
Жеке адамның психологиялық ерекшеліктері арнайы сұрақтарға жазбаша немесе ауызша түрде берілген жауаптары арқылы анықталады. Бұл әдістерге жататындар: анкета, сұрақ-жауап әдісі, интервью.
Анкета — зерттелуші берілген сұрақтарға жауап қайтарумен ғана шектелмейді, сонымен қатар өзі туралы да әлеуметтік-демографиялық мәліметтер береді (жасы, мамандығы, білім дәрежесі, жұмыс орны, отбасы, қызмет жағдайы).
Сұрақ-жауап әдісі — зерттелушіге жазбаша түрде сұрақтар беріледі. Сұрақтар ашық және жабық болып екіге бөлінеді. Жабық түрінде сұрақтар және оған жауап беріледі. Ашық түрде жауаптар берілмейді. Зерттелуші өзі жауап қайтарады.
Интервью — психолог өзі сұрақ беріп, өзі зерттелушінің жауаптарьш жазып отырады.
Объектшті психодиагностикалъщ әдістер — яғни іс-әрекеттің нәтижелерін анализдеу. Зерттелушінің жазбаша жұмыстары, оның шығармалары, хаттары сараланады.
Әксперішентальді психодиагностика.іъщ әдістер
Зерттелушінің қандай да болмасын бір ерекшелігін зерттеу мақсатында арнайы әксперимент өткізу. Арнайы жасанды жағдай жасап отырып, өзімізге қажетгі касиетті, ерекшелікті зерттеу. Мысалы, адамньщ бойында « үрейлілік » қасиетті анықгау. Зерттелушіні емтихан жағдайына түсіріп, арнайы уақыт беріп (аз уақыт беріп), бмтихан нәтижесін өте қатал бағалайтынымызды ескертеміз. Зерттелуші осы іс-әрекетте өзін қалай ұстайтындығы толық бақыланып отырады. Егер зерттелінш отырған қасиет ерекше көрініс берсе, яғни осы қасиет күшті болғаны. Егер осы қасиет жақсы көрініс бермесе, онда оньщ зерттелушінің бойында болмағаны. Ал егер осы қасиет біркелкі, орынды түрде көрініс берсе, онда орташа болғаны.
4 4: Қорытынды, пікірдің объективті түрде болуы принцгіпі. Тест әдістерінін
нәтижелері ғылыми жағынан дәл болуы тиіс. 5. Үсынылган нүсцаулардың нәтижелі түрде болу принципі. Ұсынылған
нұсқаулар адамдарға пайдалы болуы тиіс.
Психодиагностикамен айналысатын адамдарға арнайы кәсіптік талаптар қойылады:
-жақсы теориялық дайындық;
-психодиагностикалық әдістерді жақсы меңгеру;
-әдістемелерді қолдануда практикалық тәжірибе болуы қажет.
Зерттеудің нәтижелілігі методология, әдістер, зерттеу әдістемелерінің дұрыс байланыста болуымен анықталады.