Шығындар және пайда өндіріс көлемі өзгерген жағдайында

Бұл сұрақты түсіну үшін мынадай график құрамыз

Өнім шығарудың өсуі тұрақты капиталға тағы көп жұмысшы санын қосу арқылы жетілдіріледі. Бұнда үш кезең қаралады:

1. Өндірістің зиянды кезеңі (0-ден 3 бірлікке), онда жалпы түсімнің шығыннан төмен болса.
2. Өндірістің пайдалы кезеңі (өнімнің 3-тен 10-ға дейінгі бірлігі), жұмысшы саны оптималды өсті және еңбек пен капитал арасында баланс    жетілді.    Бұнда,    масштаб    тиімділігі деп аталатын, ірі өндірістің өзін көрсетеді. Бос тұру және жұмыс уақытын жоғалту жоқ, орта шығындар азаяды, ресурстардан түсім өседі, өндіріс толығынан тиімді. Бірақ, белгілі кезеңнен бастап шектелген шығындар, орта шығындардан аса бастайды.

3. Өндірістің зиянды кезеңі, өнімнің 10-нан аса жалпы түсімнің шығыннан артық болса.

 

Жалпы шығын

С

В

Жалпы түсім

 

 

 

 

 

A

 

 

Q

0

1     2     3    4     5   6 7 8 9 10

 

1.13-сурет. Шығындар және пайда өндіріс көлемі өзгерген жағдайында

 

Өндірісте ресурстардан түсімнің азаю заңы болады. Ол, белгілі шектерге дейін өзгермейтін тұрақты ресурстарға (мысалы: капитал, жер), өзгермелі ресурстарды (мысалы: еңбек) қосу есебінен болатын өндірістің ұлғаюын көрсетеді. Белгілі кезеңнен бастап, бұл ресурстардың арасындағы қажетті баланс бұзылады, өзгермелі ресурстан түсім азаяды. Мысалы: фермер, және минерал тыңайтқыш қосындысы. Бір жемдеу, екеу, үшеу. Жерден алым көбейеді, ал содан кейін төмендейді, себеп жер артық жемделген болып кетеді.