Әлеуметтік психологияның пайда болуы.
- Әлеуметтік психологияның өзіндік ғылым ретінде бөлініп шығуы.
- Әлеуметтік психологияның теориялары.
- Экспериментальды кезеңдерде әлеуметтік психологияның дамуы.
Дәрістің қысқаша мазмұны.
Әлеуметтік психологияның пайда болуы. Әлеуметтік психологияның тарихы ғылым ретінде өте жас. Әлеуметтік психологияның ғылым ретінде бөлініп шығуы. ГДР-дан зерттеушілер Г.Гибш пен М.Форверг «Әлеуметтік психологиялық ойлау» деп қарастырды. Әлеуметтік психологияның тарихының даму қиыншылығы, бұл пән әр түрлі қайнар көзден қалыптасқан, оның қандай ғылымдардан ішінен ерекшелеп айту өте қиын. Әлеуметтік психологияның білім беру ретінде пайда болуы, басқа ғылыми пәндердің пайда болуы сияқты екі себеп болды: әлеуметтік және теориялық. Көптеген зерттеушілер әлеуметтік психологиялық білімнің элементтерінің бар болуын философиялық концепциясында болғанын көрсетеді. Американдық зерттеуші О.Клайнберг әлеуметтік психологияның көп мәселелері проблеме ретінде, ертедегі философиялық жүйеде туған дейді. Г.Олпорт нақты көрсете отырып, осы проблемалардың басқару тегін Платоннан бастап қарау керек деп айтты. Анти философияда тек Платон философиясы ғана емес, Аристотель философиясыда бар. Философияның жаңа кезеңінде Гоббс, Локк, Гельвеций, Руссо, Гегель есімдерін айтпай кетпеуге болмайды. Әлеуметтік психологиялық идеялар идеалистік және материалистік жүйесісінде де болған.
Әлеуметтік психологияның ғылым ретінде пайда болуы 19 ғасырдың ортасындағы кезең қарастырылады. Тіл білімі дамуда үлкен орын алады, оның қажеттілігі капиталистік европадағы процестердің шығуымен байланысты.
Әлеуметтік-психологиялық теорияларының үш түрі болды. Халықтар психологиясы . Психологиялық көпшілік. Әлеуметтік тәртіп инстинкт теориясы. Халықтар психологиясын дамытушылар- М.Лацарус және Г.Штейнталь. Психологиялық көпшілік бұл Г.Тарданың концепциясына еліктеу. Әлеуметтік тәртіп инстинкт теорясы –М.Дауголла есімімен байланысты. Жиырмасыншы ғасырдың басы, бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін, әлеуметтік психология экспериментальды ғылымғы айналуы болып саналады.
Өзін-өзі тексеруге сұрақтар:
- Әлеуметтік психологияның қалыптасу тарихына сипаттама беріңіз.
- Әлеуметтік психологияның теориялары.
- Эксперментальды кезеңдерде әлеуметтік-психологияның дамуы.
Әдебиеттер:
1.Андреева Г.М. Социальная психология.М., 1980
2.А.В.Петровский, В.В.Шпалинский. Социальная психология клолектива. М., 1978.
3.Социальная психология. Под.ред. А.В.Петровский М., 1979
18.Шибутани Т. Социальная психология. М., 1997