- Топтар арасындағы психологиялық феномен ретінде.
- Топтар мен ұжым, жеке адамды қалыптастырудың негізі ретінде.
- Әлеуметтік психологияда топтар классификациясы.
Дәрістің қысқаша мазмұны.
«Феномен» термині грек тілінен аударғанда «құбылыс». Әрбір ғылымның өз феномені болады сол сияқты әлеуметтік психологияныңда. Оның құрылысы түрлі негіздерге байланысты болады Топ жеке адамның дамуына көмектеседі. Іс-әрекеттің эффективтілігіне әсерін тигізеді. Әлеуметтік психология мынадай феномендерді зерттейді. Жеке адам проблемасы — әлеуметтік жағдайы, өзара жеке қатынасы, ролі. Көбіне масса түрлі құбылыстары: кластар, ұлттық психологиялық ерекшеліктері, әдет-ғұрыптары т.б. Микро орта және макро орта – кіші топтар, біздің өмірізбен байланысты жалғасады. Үлкен топтарды макро орта құрайды: мемлекеттер, ұлттар, партиялар, кластар, әлеуметтік қоғамдар (экономикалық, кәсіби-профессионалдық, мәдениет т.б.) Бұл орта адамның тәртібі мен психикасына саясат, идеология, мәдениет арқылы кіші топ деңгейінде тікелей әсер етеді. Адамның тәртібі мен психикасы әлеуметтік ортаға байланысты, ол өте күрделі ұйымдасқан қоғам. Ұжым дегеніміз – қоғамның бір бөлігі болып табылатын адамдар тобы, ол қоғам мақсатына бағынатын, іс-әрекетте жалпы мақсат көздейтін адамдар тобы. Ұжым үнемі қозғалыста, өзгерісте, даму үстінде болады. Топ – адамдар қарым-қатынасы. Адамдар тобы олардың қажет мұқтаждықтарын өтеу жолындағы өзара бірлесуі. Осыған байланысты топтар классификациясы құрылады. Топтың түрлеріде сан алуан. Әлеуметтік топтар классификациясы.
Формалды және формалды емес топтар. Бірінші және екінші топтар.
Өзін-өзі тексеруге сұрақтар:
- Феномен дегеніміз не?
- Ұжым мен топ, жеке адамды қалыптастыруды дегенді қалай түсінесіздер?
- Әлеуметтік психологиядағы топтар классификациясының қандай түрлерін білесіздер?
Әдебиеттер:
- В.Петровский, В.В.Шпалинский. Социальная психология клолектива. М., 1978.
- Д.Майерс. Социальная психология. Питер.1994
- А.И.Донцов. Психология коллектива. М., 1984
- Я.Л.Коломенский. Психология взаимоотношений в группах. М., Изд.БГУ.1976