Қытайдың «Цянь Ханшу» атты тарихи деректерінде Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, оның шекарасы, басқа да маңызды мәселелері туралы айтылған.«Жу патшасының тарихы» деген шығарманың «Қаңлы» бөлімінде былай делінген: «Қаңлы елінің алтын, күміс, асыл заттар, хош иісті майлар, кілемдер, қымбат аң терілері шығады. Көп елдермен сауда жасасқан едәуір қалалары да болған». Бірқатар тарихшы ғалымдар Қаңлы мемлекетінде жазу болған дейді. Оған дәлел ретінде Қытайдан барған елшілердің Қаңлы ханының сарайында жазылған Заң жарғыларын көргенін келтіреді. Өкінішке қарай, ол жарғылар сақталмаған. Бірақ соңғы жылдары археологтар қыш тақталарға жазылған қаңлы жазуларын табуда.Қытай деректері бойынша, қаңлы тайпалар одағының 120 мың түтіні (отбасы) немесе шамамен 600 мың адамы, 120 мыңға дейін жауынгерлері болған. Ежелгі Қытай хроникасы олардың екі астанасы- жазғы және қысқы астанасы болғанын жазады.Ежелгі Иранның бағзы заманда жазылған «Авеста» деп аталатын қасиетті кітабында «Вэсаканың ержүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғары тұрған Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылыпты. «Кангүй» , «канха» сөздері қазақтың Ұлы жүз тайпалық бірлестіктерінің бірі Қаңлы атауына ұқсас. Үнді халқының эпосы «Махабхарата» қолжазбаларының мәліметтерінде де қаңлы атауы аталады. «Қаңлы» сөзі «қарулы, жақсы, жайсаң ұлықтар» мағынасын білдіреді. Қаңлылардың саяси тарихы жөнінде жазба материалдары аз. Б.з.б. 46-36 жылдары қаңлылардың Қытаймен соғысқан ғұндарға көмектескенін ғалымдар анықтап отыр.Қаңлылар б.з.б. ІІІ- б.з.-дың V ғасыры аралығында өмір сүрген.Қазақстанның оңтүстігінде егіншілікке қолайлы жерлерде ертедегі тұрғындар отырықшы тіршілік еткен. Табиғат жағдайының қолайлылығына байланысты мұнан екі мың жыл бұрын қаңлыларда егін, мал, қолөнер, аңшылық, сауда-саттық сияқты кәсіптер жақсы дамыды.
Шаруашылығы мен тұрмысы: Қалалардың айналасын, өзендердің жағаларын мекен еткен қаңлылар егіншілікпен айналысты. Арал өңірінде, Ташкент алқабында отырықшылық дамып, ежелгі қоныстар мен қалалар қалыптаса бастады. Сырдария аңғарларындағы егіншіліктің басым бөлігі тары, арпа, бидай сияқты дәнді дақылдар болды. Сонымен бірге қауын, қарбыз секілді бақша дақылдары, алма, жүзім, өрік сияқты жемістер өсірілді. Суды Сырдарияның салаларынан, әсіресе Қуаңдария мен Жаңадариядан алды. Егіншіліктің кең қанат жаюы арықтардың, дамбылардың, су қоймасы мен тоғандардың пайда болуына алып келді. Тары, бидай, арпа, күріш, бұршақтан бай өнім жинаған. Сырдария Арыс Бадам өзендерінің орталық өңірлерінде мақта өсіруменде айналысқан.Егіс алқаптарын суландыру үшін, көптеген су қоймалары мен тоғандар салды. Шыршық өзенінің оң жағалауында ұзындығы 20 шақырым келетін Зах тоғанын қазды. Ал сол жағалауынан Ханарық арығы тартылды.Тәлімі егіншілік түрі басым болған. Жиған асықтарын іші күйдірілген ұраларда, сондай-ақ жерге көмілген үлкен қыш ыдыстарда сақтады.Қаңлылардың маңызды шаруашылығының бірі мал өсіру болған. Олар жылқы, қой, сиыр, ешкі, сияқты үй малдарын өсірді. Малдарын жаздық жайылымдарға шығарған. Жайлауы Орталық Қазақстан далаларына дейін жеткен. Қыс кезіндегі қыстаулар үшін ең алдымен өзен маңындағы жерлерді таңдады, өйткені оның жағасындағы қалың қамыс пен бұталар мал мен адамды дауылдан, қардан, бораннан сақтады, малға азық болды.Қаңлылар қаз, үйрек, бірқазан сияқты құстарды аулаумен де шұғылданған. Олар балық аулауды да кәсіп еткен. Балықты сүңгімен түйреп, басқа да әртүрлі құралдармен аулаған.Қаңлы әйелдері арасында қолөнердің жүн өңдеу кәсібі жақсы дамыған. Олар жүннен киіз басып, игерілген жіптен киім, түрлі төсеніштер тоқыған. Қолөнершілер жасаған бұйымдарын мал шаруашылығы өнімдеріне және астыққа айрбастады. Бұл ішкі сауданың дамуына және көрші тайпалармен қарым-қатынастың қалыптасуына ықпал етті.Қаңлылар жерінде металл өндірісі, әсіресе темір ұсталығы, қола құю, зергерлік ісі дамыған. Әсіресе Қауыншы мәдениетінде темір өңдеі мен балқыту айтарлықтай дамыды.Металл өндірісінің орталығы Шаш-Илақ аймағындағы қалалар мен қоныстар болды. Ежелгі Құлата қаласының орынан табылған қазба бұйымдары бұл жерде металл өңдеудің ірі орталығы болғандығын аңғартады. Бұл орталық кезінде 50 гектардай жерді алып жатқан. Қаңлылар мемлекеті географиялық жағынан қолайлы орналасқанын айттық. Оның аумағы арқылы Ұлы Жібек жолы өтті. Зерттеушілер қаңлылар жерінен б.з. –дың ІІІ –ІV ғасырларында соғылған салмағы әртүрлі 1300 дей теңге тапты. Мұндай теңгелердің көбісі Сырдария аймағында кездескен.