- Қылмыстық топ ұғымы мен түрлері
- Анықтауға жататын мән-жайлар
- Қылмысты тергеудің сапалылығын қамсыздандыратын талаптар.
- Қылмыстық топ – бұл екі немесе бірнеше тұлғалардың бір немесе бірнеше қылмыстарды істеуге ұйымдастырылып қосылуы.
Ұйымдастыру дәрежесі бойынша барлық қылмыстық топтарды келесі криминалистикалық түрлерге бөлуге болады:
А) кездейсоқ (немесе қолайлы) қылмыстық топтар;
Ә) серіктік түріндегі қылмыстық топтар;
Б) ұйымдасқан топтар;
В) бірлесіп ұйымдасқан қылмыстық топтар.
- Топтық қылмыстарға олардың түрлеріне қарамастан келесі мән-жайларды анықтау қажет (берілген қылмыс түрі үшін криминалистикада қарастырылатын қосымша мән-жайлар):
- топтық қылмысқа қатысқан адамдарды және топтың барлық қылмыстық әрекеттері;
- қылмыстық топ сипаты, құрамы, криминалистикалық түрі және құрылысы, олардың мүшелерінің ара қатынас
Криминалистика негіздері 118
ерекшеліктері, топтағы қақтығысушы қатынастардың болуы, оның сыртқы байланысы;
- нақты топтық қылмыс ұйымдастырушы;
- топтық қылмысқа қатысушылардың ролі мен кінә дәрежесі, қылмыстық топты қалыптастыруға және топтық қылмысты жасауға ықпал етуші себептер мен шарттар.
- Ұйымдастырушы қылмыс топтармен жасалатын қылмыстық тергеудің сапалылығын қамсыздандыратын жалпы әдістемелік талаптар:
- ұйымдастырушы қылмыс тобының бағытын бірінші анықтау, топ мүшелерінің жасаған басқа қылмыстарын ашу;
- тергеудің басталуы, қылмыскер жағынан қарсылық білдіру;
- ұйымдастырылған қылмыстық топпен жасалынған жеке қылмыс түрлерін тергеу үшін әр түрлі тергеу жағдайларын, тергеу ситуацияларын қолдану;
- ұйымдастырылған қылмыстық топтың жасаған қылмыстарын, тергеуді жоспарлаудағы ұйымдастырылған қылмыстық топтың құрылымдық, территориялық және басқа әрекет ерекшеліктерін тіркеу;
- жедел іздестіру аппаратының тергеушімен қарым-қатынасы; тиянақты әрі жан-жақты Ұлттық қауіпсіздік комитетімен тығыз байланыста болу;
- тергеу барысында икемді тактикалық әдістерді қолдана отырып, күтпеген жерден соққы беру қылмыстық топтың ортасына кейіннен ұйымдасқан қылмыстық топтың төменгі бөліміне, соңынан қайтып орталық тобына оралу;
- тергеуге маңызы бар мәселелерді шешу үшін тактикалық операцияларды қолдану;
Криминалистика негіздері 119
- ұйымдастырылған қылмыстық топ арасындағы және топтар ішіндегі күндестікті пайдалану;
- криминалистикалық және арнаулы техника құралдарын тергеуге молынан қолдана білу;
- жәбірленушілерді, куәгерлерді, сондай-ақ құқық қорғау органдары қызметкерлерін, олардың отбасын және мүлкін қорғауды қамсыздандыру үшін қолданылатын шаралар.
- тергеу барысында күрделі өтпелі міндеттерді шешудің мақсаты кең көлемде тактикалық операцияны қолдануға байланысты.