Хлорсутек қышқылы. №10 зертханалық тәжірибе «Хлорсутек ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу»

Күні  28.01.2020                                           Мұғалімнің аты-жөні:  Каренеева Г. А.

Сынып: 9   «а»                                                          Қатысқандар саны: 24

                                                                                    Қатыспағандар саны: 0

Сабақтың тақырыбы

Хлорсутек қышқылы. №10 зертханалық тәжірибе «Хлорсутек ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу»

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

9.2.1.10 -хлорсутек қышқылы ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу және қолдану аясын білу

Сабақтың мақсаттары

— хлорсутек қышқылының қандай химиялық қасиеттер тән екенін білу

— хлорсутек қышқылдары мен қарапайым және күрделі заттар арасындағы химиялық реакциялар теңдеулерін құрастыра білу

— хлорсутек қышқылының қолдану аясын білу

Бағалау критерийлері

—  хлорсутек қышқылының қандай заттармен реакцияға түсетінін атай алады

— қарапайым және күрделі заттармен хлорсутек қышқылының өзара әрекеттесуінің 2-3 теңдеуін жасауға қабілетті

— тұз қышқылын қолдануды қарастырады

Тілдік мақсаттар

Пәнге қатысты лексика мен терминология

галоген, физикалық/химиялық қасиеттері, хлор, бром, йод, молекулалар, реакциялар

Құндылықтарды дарыту

—          Қазақстандық патриотизм және жауапкершілік Құрмет

—          Ынтымақтастық

—          Өмір бойы білім алу

Пән аралық байланыстар

Биология,физика, тарих, математика

Дағдылары

Сын тұрғысынан ойлау

Бастапқы білім

Зат күйінің өзгерісі (7.1C)

Химиялық реакциялар мысалдары (7.2C)

Формулалар және химиялық реакциялар (8.3A)

Химиялық реакция мысалдары   (9.1C)

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

 5  мин

« Атомдар» мен «молекулалар»  ойынын ойнау барысында оқушыларды 4- топқа бөлу: топтар  « F»  «CI»  «Br»  «I»

Белсендіру «Миға шабуыл»

-ХЭПЖ галогендердің орны

-Әр топ  өз галогендеріне сипаттама береді

-Сүйекте және тіс эмалінде қай галоген кездеседі?

-Адам организмінде қандай галогеннің жетіспеуі қалқанша безінің ауруын тудырады?

-Дүниежүзілік соғыста  қандай галогеннің улы әсері сыналды?

-хлорсутек суда ерігенде қандай зат түзіледі?

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтап,оқушылармен бірлесе бағалау критерийлерін анықтау

Презентация

«Хлорсутек қышқылы» №1-4 слайд

Сабақтың ортасы

15мин

10 минут

5 минут

4 минут

Жаңа сабақты түсіндіру (сабақ барысында оқушылар қажетті ақпаратты дәптерлерінде жазады)

1— топ  «Постер»  Тұз қышқылын алу жолдары:

1.Өнеркәсіпте хлорда сутегін жағып ,сосын суда еріту арқылы алынады.

2.Зертханада H₂SO₄ +2NaCl →2HCl ↑ + Na₂SO₄

Хлорсутек газы  суда жақсы ериді:450 көлем хлорсутек газы бір көлем суда ериді.Сынауықта тұз қышқылы түзіледі-хлорсутектің судағы ерітіндісі.

Физикалық қасиеттері

Хлорсутек  қышқылы — түссіз, ұшқыш сұйықтық. 20°C температурасында сутек хлоридінің 37-38% массалық үлесі бар тұз қышқылы алынуы мүмкін. 0⁰С кезінде 507 т HC1 1 су көлемінде еріген, бұл 45% массалық үлеске  сәйкес келеді. Ылғалды ауада концентрлі тұз қышқылының қатты шамадан тыс «түтіндейді»,себебі одан  өткір иісті хлорсутегі бөлінеді.

2- топ  Химиялық қасиеттері   ПОПС  формуласы бойынша

Бірінші сөйлем « Менің ойымша,…………

Екінші сөйлем «Себебі, мен оны былай түсіндіремін,……….

Үшінші сөйлем « Мен оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдеймін……..

Төртінші сөйлем « Осыған байланысты мен осындай қорытындыға келдім,………

Оқушыларға хлорсутегінің химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін жазу ұсынылады.

Қышқылды индикатормен сынап,белсенді металмен әрекеттесуі  Fe+ 2НCI = FeCI₂  +H₂

Қышқылдың сілтімен әрекеттесуі

2Na+ 2НCI = 2NaCI  +H₂

 Қышқылдың тұзбен әрекеттесуі

Na ₂CO₃+ 2НCI = 2NaCI  +H₂ CO₃

Қышқылдың металл оксидімен әрекеттесуі

MgO+ 2НCI =  MgCI₂  +H₂ O

Қышқылдың күміс нитратымен әрекеттесуі

AgNO₃ + HCl → AgCI     + HNO₃

                            тұнба

Әр жұп тақтада реакция теңдеулерін жазып,қышқылға тән химиялық қасиеттері бойынша қорытынды жасайды.

3- топ  SWOT талдау  Тұз қышқылы және оның  тұздары.

4- топ  Тұз қышқылымен: а) магний; б) кальций оксиді; в) алюминий гидроксиді;  с) натрий нитраты

Mg+ 2НCI =  MgCI₂  +H₂

CaO+ 2НCI =  CaCI₂  +H₂ O

AI (OH)₃ + 3HCl → AICI ₃    + 3H₂O

NaNO₃ + HCl → NaCI     + HNO₃

Топтар  бір-бірінің   жұмыстарын    «2 жұлдыз,1 тілек » арқылы бағалайды.

№10 зертханалық тәжірибе «Хлорсутек ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу» жұмысын орындайды.

Мұғалім жұмыстың басында техникалық қауіпсіздік ережесін естеріне түсіреді.

Зертханалық жұмыстың соңында қышқылдың күші және қасиеттері бойынша қорытынды жасайды.

ТҚ Тұз қышқылының шамалы буымен тыныс алу  тыныс алу жолдарын қабындырады.

ТҚТұз қышқылының ертіндісімен жұмыс істегенде көзге қорғаныш көзілдірігін кию керек.

ТҚ Қышқылға су құймаймыз, суға  қышқыл  құямыз.

Реактивтер:  НСІ,  Zn,  CuO,  NaСO_3, AgNO_3, лакмус қағазы

Жұмыс барысы:

5 сынауыққа тұз қышқылының ерітіндісін 1-2 мл құйамыз

•      1.Сынауыққа  лакмус қағазын саламыз

•      2. Сынауыққа 1-2 түйір мырыш саламыз

•      3.Сынауыққа  шамалы мыс  оксидін

•      4. Сынауыққа натрий карбонатын

•      5. Сынауыққа  күміс  нитратын қосамыз

Тәжірибенің нәтижелерін кестегі толтыру

Жұптық  жұмыс   « Көршімен талда»  Хлорсутек қышқылының және оның тұздарының қолданылуы.

Оқушылар таратпа материалда  реакция теңдеулерін жазады. Бағалау критерийлерін оқушылармен бірлесе отыра құрастырады.

Презентация

«Хлорсутек қышқылы»

№5-7слайд

Презентация

«Хлорсутек қышқылы»

№8слайд

Нұсқау парағы

Қосымша 1

Презентация

«Хлорсутек қышқылы»

№9слайд

А3 қағазы,маркер , стикер

Сабақтың соңы

1 минут

Рефлексия « Нысана»  әдісі  бойынша

10 — “Тақырып маған түсінікті, сабақ қызықты болды”

5 — “Менің  жауабы табылмаған сұрақтарым  бар”

1 —  “Мен ештеңе түсінбедім”

Презентация

«Хлорсутек қышқылы»

№10слайд

Саралау – оқушыларға қалай  көбірек қолдау көрсетуді  жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

 Барлық оқушылар:

Галогендердің физикалық және химиялық қасиеттерін біледі, қарастырылмаған галогендердің физикалық қасиеттерді болжай алады

Кейбір оқушылар:

Галогендердің  физикалық қасиеттері біртекті емес екендігін түсінеді, өзгеру заңдылықтарын түсіндіре алады

Оқушылардын сабақта жасаланатын жұмысы бойынша бағаланады. Бір бірін бағалау

Қауіпсіздік техника ережелерін сақтап, зертханалық жұмысты орындайды.

Денсаулық физикалық активити арқылы сақталады