АРИАНАМ ВАЙДЖА — б.з.б. 2-мыңжылдықтың 2— ширегінде — I -мыңжылдықтың басында Қазақстан мен Орта Азия жерін мекендеген арий тайпаларының жері, түпкі отаны. Заратуштралықтардың діни кітабы “Авестада” А. В. арқылы Хукарья тауынан (Памир-Алтай мен Тянь-Шань тау жүйесі) бастау алатын “киелі” Ардви (Әмудария және Датьи (Сырдария) өз-дерінің ағып жатқаны айтылады. Ал Ранха (Итиль) өз-і және “Құндызды өлкемен” (Кама өз-і бассейні) байланыстырылатын, Ардви өз-і құятын Варахуша теңізі дегеніміз — қазіргі Каспий. А. В-ның шекарасы, Әмудария мен Сырдария, Каспий мен Арал жағалаулары бір тілде сөйлеп, ортақ құдайларға табынған арий, тур және хьона тайпалары арасындағы қиян-кескі соғыстардың майдан алаңы болған. “Авеста” мазмұнының көне желісінде қола дәуіріне жататын арийлер мен турлардың мифтері мен эпостарының жаңғырықтары сақталған.