Шошин және Жапон мәдениеті: Тарихи және философиялық аспектілер
Жапония – әлемге өзінің терең тарихымен, ерекше мәдениетімен және философиясымен танымал ел. Бұл елдің мәдениеті басқа елдерден ерекшеленеді және оның түп тамырлары, дәстүрлері, рухани көзқарастары мен өмір салты ұзақ уақыт бойы дамып келе жатыр. Жапон мәдениетінің маңызды бөлігі болып табылатын концепттердің бірі – *шошин* (初心), яғни «бастапқы көңіл-күй» немесе «таза жүрекпен бастау». Бұл сөз тек Жапонияның философиясы мен өмір салтына ғана емес, бүкіл қоғамға да әсер еткен ұғым болып табылады.
1. Шошин деген не?
*Шошин* сөзі жапон тілінен аударғанда «бастапқы ниет», «таза жүрек» немесе «қарапайым көңіл» деген мағынаны білдіреді. Бұл ұғым адамның өміріндегі алғашқы қадамдарынан бастап, өз ісіне деген ынтасын жоғалтпай, шынайы ниетпен жүруін білдіреді. Бұл термин көбінесе адамның оқудағы, жұмыстағы немесе кез келген басқа саладағы алғашқы көзқарасын сипаттайды. *Шошин* – бұл адамның шынайы, тікелей, алаңсыз көңіл күйі. Ол адамды өз жолында алға жылжуға, қиындықтарды жеңуге және өз мақсатына жетуге ынталандырады.
Шошин концептісі Жапонияда өмірдің барлық саласында көрініс табады. Мысалы, *шошин* деп аталатын таза жүрекпен басталған жұмыс адамның шын мәнінде жақсы нәтижеге қол жеткізуіне көмектеседі. Жапон мәдениетінде бұл ұғымды көптеген философтар мен мастералар ұстанған, өйткені ол адамның шынайы болмысын, адалдығын және еңбекке деген ниетін білдіреді.
2. Шошин мен жапон философиясы
Жапон философиясы мен мәдениеті терең ой-санамен байланысты. Шошин бұл философиялық ұғымдардың бір бөлігі болып табылады. Бұл ұғым адамды өз ісін жасай отырып, барлық ішкі мүмкіндіктерін толық пайдалануына итермелейді. Адам тек тәжірибесі мен білімі арқылы ғана емес, сондай-ақ өзінің жаны мен сезімін тыңдай отырып, өз өмірінің мағынасын ашады. Шошин арқылы адамдар өздерінің өзекті мәселелерін шешеді және қиындықтарды жеңіп, өзін-өзі жетілдіруге ұмтылады.
Жапон мәдениетіндегі тағы бір маңызды философиялық ұғым – бұл *кайзен* (үздіксіз жетілдіру), яғни кез келген уақытта өз ісін жақсарту үшін әрекет жасау. *Шошин* мен *кайзен* бірге адамды әрдайым жаңалықтарға ашық болуға, жаңа білім алуға және осы білімді өмірде қолдануға бағыттайды. Бұл ұғымдар жапон қоғамына тән өмір сүру мәнін, тұтастай алғанда, адамның өз ісіне деген жауапкершілігін, оның ішкі адалдығын және еңбексүйгіштігін көрсетеді.
3. Шошинның күнделікті өмірдегі орны
Жапон мәдениетінде *шошин* ұғымы тек философия мен рухани әлемге ғана қатысты емес, ол адамның күнделікті өміріне де әсер етеді. Бұл ұғымды адам өз жұмысына, шығармашылыққа, тіпті күнделікті тұрмысына енгізіп, оны өзінің өмір сүру тәсіліне айналдырады. Мысалы, жапондықтар жаңа бастамаларды қабылдағанда, олар өздерін жаңа бастапқы көңіл-күйде сезінеді. Бұл жолда, олар өз мақсатына ұмтылған кезде, ешқандай қиындыққа мойымайды.
Жапон мәдениетіндегі *шошин* ұғымы әсіресе білім алуда үлкен рөл атқарады. Мектепте, университетте, жұмыс орнында бұл ұғымды сақтай отырып, әр адамның жеке білім алу жолы ашылады. *Шошин* ұстанымы бойынша, білімді тек жақсы баға мен атақ алу үшін емес, шын жүректен қабылдауға және өмірдің барлық саласында пайдалану керек.
4. *Шошин және өнер мен мәдениет*
Жапонияның дәстүрлі өнерінде *шошин* философиясының терең іздері бар. Мысалы, жапондық *керамика* мен *қалпақ жасау* өнерінде шошиннің ықпалы айқын көрінеді. Шеберлер өз шығармаларын бастар алдында әрдайым бастапқы көңіл-күйде болуға тырысады, бұл олардың шығармашылық жұмыстарына таза, адал және шынайы әсер етеді. Осылайша, шошин тек ішкі рухани әлемді ғана емес, адамның сыртқы өнері мен шығармашылық әрекеттерін де қалыптастырады.
Жапондық дәстүрлі *чай ішу рәсімдері* мен *қағаз қию өнері* сияқты мәдени құндылықтар да *шошин* ұғымымен тығыз байланысты. Осы өнер түрлері барысында әрбір әрекет, әрбір қозғалыс терең мәнге ие болады. Қандай да бір тапсырманы бастау үшін шынайы көңіл-күйде болу, оның нәтижесіне әсер етеді.
5. *Шошин мен Жапонияның қазіргі заманғы қоғамы*
Қазіргі Жапонияның қоғамында *шошин* әлі күнге дейін өз маңыздылығын жоғалтқан жоқ. Бұл ұғым заманауи технологиялар мен индустриализация дәуірінде де сақталады. Адамдар жаңа ақпараттық технологияларды қабылдай отырып, өзінің бастапқы шынайы көзқарасын жоғалтпайды. Жапониядағы еңбек этикасы мен кәсіпкерлік, шығармашылық процесстердің бәрі *шошин* философиясымен тығыз байланысты.
Шошин – бұл жапон мәдениетінің, философиясының және күнделікті өмірінің негізгі элементі. Бұл ұғым адамның өз ісін таза ниетпен бастауы мен мақсаттарына жету үшін оған терең ықпал етеді. Шошин арқылы жапон мәдениеті өмірдің әр кезеңінде шынайылықты, адалдықты және еңбекті бағалайды. Бұл ұғым адамға тек жеке жетістікке емес, қоғамның дамуына да зор ықпал етеді.