Мұнай электроизоляциялық майлар
Күштік трансформаторларға құйылатын трансформаторлық май, барлық сұйық электр оқшауламаланған материалдардан электр техникада ең көп қолданыс тапқан. Оның арналымы екі жақты: — біріншіден, май, орамдармен өткізгіштермен арасында талшықты изоляцияларға, және аралықтарға мезгілдер толтырып және трансформатормен орамдармен және бакпен арасында, изоляцияларды электр беріктік едәуір жоғарылатады; — екінші, ол трансформаторға орамдарда және өзекте жоғалтулардың есептің артына ерекшеленетін жылулықтың қарсылық білдіруін жақсартады. Тек қана кейбір күш беретін және өлшеу трансформаторлар («құрғақ» трансформаторлар) май құюсыз орындалып жатыр. Трансформаторлық май және тағы бір маңызды облыста қолданылады — жоғары кернеулі майлы қосқышта. Бұл аппараттар сөндіргішпен тарқалатын байланысулармен арасында электр доғаларды үзуге майда болып жатыр немесе доғалардың жоғары температуралардың әсердің астына маймен ерекшеленетін газдардың үлкен қысымның астында болған; доғалар каналдың су болу мүмкіндік туғызып жатыр және оның тез сөндіруге. Трансформаторлық майдың кейбір түрлерін қою үшін сонымен бірге реакторлар қолданылып жатыр, реостаттар және басқа электр аппараттары май толтырғыш енгізіледі.
Трансформаторлық, және басқа мұнай («минералды») электроизоляциалық майлар арқылы оның сатылы баспалдақтың ерекшелеу әрбір перетопки судың күкіртті қышқылдың, содан соң, жуу өңдеудің нәтижесінің химия балмаған қоспалардан фракция және келесі мұқият тазарту қайнау) температурасы (бойынша нақтылы мұнайдан алып жатыр. Жиi электроизоляциялық майлар қосымша қаралудан өтіп жатыр адсорбенттермен, саздардың (ерекше түрлері заттармен немесе алуынатын жасанды күшті дамыған бетпен ие болған материалдар) жолымен және маймен жақын болуда суды және әр түрлі полярлық қоспаларды қылғып жатыр. Сондай өңдеу өндіріп алып жатыр немесе қыздырылған майлар кедергі жасаумен келесі қорғаумен сорғышпен ағзадаған сорғыш жік арасымен майлар фильтрлеумен (перколяция). Қолданылып жатыр және майларды тазартудың басқа әдістері бар.
Трансформаторлық май — бұл жуық түссіз түстен қараңғы-сары түске дейінгі сұйық, химиялық құрамы бойынша өзін әртүрлі көмірсутектердің қоспасымен білдіреді. Әртүрлі кен орнының мұнайлары өз параметрлері және бұл параметрлердің тәуелділігі бойынша айырықшаланады.
Трансформаторлық майлардың маңызды қасиеттері 982—80 ГОСТ стандартпен нормаланады. Орташа нақты мәліметтер бойынша (тазартудың әртүрлі тәсілдерінде) осы майдың кинематикалық тұтқырлығы 20°С кезде 17 — 18,5 〖мм〗^2/с және 50°С кезде 6, 5 — 6, 7 〖мм〗^2/с; қышқылдық сан 0,03 — 0,1 г КОН/кг; булардың жарқылдау температурасы 135—140°С; қату температурасы минус 45°С-ға жақын. Трансформаторлық майдың кинематикалық тұтқырлығының типтік температуралық тәуелділігі (6-4 суретте, 1 қисық) көрсетілген. Тұтқырлықтың шектеуі өте маңызды, себебі өте тұтқыр май трансформатордың орамаларынан және магниттік өткізгіштен жылу шығындарын нашар өткізеді.
Қайнаған сұйық трансформаторлық май; энергосистемаларға май шаруашылықтарда болған майлар тонналардың) (жиi мыңдаған үлкен сандар, өзі үлкен өрт қауіп-қатер ұсынып жатыр. Сондықтан май шаруашылықтары ережелермен орындалатын барлық талаптарды, өрт қауіпсіздігін мұқият сақтау қажет. Өрт қауіп-қатері майлар жарқ ету температура бойынша бағаланып жатыр. 5-3).
— параметр майлар температурасы қатып кетулері, әсіресе маңызды аудандарда ашық подстанцияларда қатал қысты күні орнататын май сөндіргіштерге құйатын май үшін. Арнайы « арктикалық » майлар маркасы АТМ-65 70°С минус қатып кетулер температурасы алып жатыр.
Мұздап кетуден температура басқа, үшін тығыздығы кем болатын электроизоляциаланған сұйықтарда төңіректегі ортада аласа температураларда жұмыс істейтін 1 Мг/м3, мұздың жүзгіштіктері маңызды кризистік температурасы. Төменде суда қоспаларда қатуда құрастыратын кристалды мұздың бұл температурасы, электроизоляциалық сұйықта жүзіп жатыр және (басқа сөздермен оның электр беріктігі төмендеп жатыр, мұзға) көбірек тығыздықта электроизоляциаланған сұйықты тығыздыққа температураларға интервалдау. 7.5 суретте бейнеленген. Майдың электр беріктігі — оның шамасы, сулауға өте сезгіш. Осы§ 4-3 көрсетілді , не майда сулар болмашы қоспасы оның электр ( беріктігі кенет төмендетіп жатыр.сурет. 4-6). Бұл едәуір жоғары ұғындырып жатыр, не εr сол сулардың (жанында 80), (ε_r таза майлардың жанында сияқты емес 2, 2). Өрістер кернеулік жерге тамшылардың электр өрістердің күштің әсердің астына суларға майда қойытылған қатысып жатыр әсіресе ұлы және қайда, шындығында, және болдың дамытуы бастап жатыр. Егер онда, майлар электр беріктігі кенет көп төмендетіп жатыр, судан басқа, талшықты қоспалар болып жатыр. Қағаздар, мақта-мата иірілген жіптер тал жіптері өзі майдан ылғалды оңай сорып алып жатыр, εr олардан да едәуір өсіп жатыр. Өріс жерге күшті ылғалды тал жіптердің өрістердің күштің әсердің астына ғана емес қатысып жатыр, және күш беретін сызықтар бағыт бойынша орналасып жатыр, не майларды бол тіптісі жеңілдетеді.
Сурет 7.4 — Трансформаторлық май үшін температурадан кинематиялық тұтқырлықтар тәуелділіктер (қисық 1) және кремний органикалық сұйықтар (қисық 2)
Су майға оңай қосылады оны тасымалдауда, сақтауда қала алады, жеткіліксіз кептірген ыдысқа құйылады. Май тоқаш үшін бірнешесі әдістердің болып жатыр: арнайы — фильтртолқын қоюларда сүзгі қағаз арасымен қысымдың астында өткізу; центрифугада ортадан тепкіш күшке майға әсері және де су болатын тығыздық, үлкен, майда сияқты емес, ыдысқа шеттегіге сығымдалып жатыр және майдан бөліп жатыр; аталған адсорбенттермен өңдеу ; азотпен толтырған камерада қыздырылған майлар шашырайды ылғалды электр беріктікте май қалпына келіп жатыр.
Сурет 7.5 — (қисықтар платности судың, мұздың, трансформаторлық майлардың тәуелділіктері 3, 4, 5) және (қисықтар кремнийорганикалық сұйықтардың 1, 2, 6) температурадан
1 — №3 ПЭС ;2 — ПМС №10 ;3 — май Т.-Т. ;982 — 68 ГОСТ 4 — бойынша ;5 — арктикалық АТМ-65 май ;6 — ПЭС №1
Кесте 7.2 — Трансформаторлық майлар электр беріктіктер нормалар
Жұмыс істеп тұрған кернеу апараттарына Электрлік берілтілігі U_бер/2,5, кВ/мм, кем емес
Сұйық май Эксплуатацияда тұрған майлар
≤6 25 20
35 30 25
110 и 220 40 35
≥330 50 45
Электр станциясылардың техникалық пайдалануы «Ережелер бойынша трансформаторлық майлар электр беріктіктер ең кіші мәндері болып табылады (ПТЭ) ескеріліп жатыр. 6-2). Майдан үлгіден » сынақпен бұл «Ережелермен сәйкестікте арасында екі қашықтықта дөңгелектелген өлкелермен 25 мм диаметрге металлдық диск сияқты электродтарға майға жүктелген олармен арасында өндіріп алып жатыр 2,5 мм (күріш. 6-6); бірнешесі біртіндеп болдар үшін 50 Гц (ортақ шамаға келтір бір жиілікте тесілетін кернеулер жұмыс істейтін мән анықтап жатыр және сол үлгіні). Табл. Междуэлектродному қашықтыққа жатқызған киловольт) тесілетін кернеулер 6-2 даны мәндер 2, 5 мм. Трансформаторға құюға дайын тұрған таза және кеуіп қалған май үшін әр түрлі нормалар ПТЭ ескеріп жатыр немесе басқа аппарат, және әркімге маслонаполненного аппараттан маслонаполненном аппаратта пайдаланымда сынау) үшін майлар отбираться сынақтары мерзімді тиісті болған май үшін.
tg δ трансформаторлық майлардың тәуелділіктер түр оттемпературы алып жатыр, тән (күріш полярлық емес диэлектриктер үшін. 6-7).
Трансформаторлық майлар Тығыздық 0, 90 Мг/м3 85—0,. Көлемді кеңейтулардың оның температуралық коэффициенттің жанында 0, (бұл шама 00065 маңызды температурада) жоғарылатуда майдан бөліктен бактан сыққан трансформаторлар кеңейткіштер есеп айырысу үшін. Майда меншікті жылу сыйымдылықта нормалы температурада шамамен 5 Дж/ (кг•К) 1,, ал жылу еткізулер коэффициенті 1 Вт/(м·К) — жанында ; меншікті жылу сыйымдылықта сияқты температурада өсуде, осылай майлар жылу еткізулері п коэффициенті үлкейп жатыр. Май жүктелген одан трансформаторға орамдарға және магнит өткізгішке интенсивнее 25—30 рет жоғалтуларға жылулыққа қарсылық білдіреді, ауа снободной конвекцияда) сияқты емес.
Сурет 7.6 — Трансформаторлық майларға болға сынау үшін электродтармен үйреншікті ыдыс
1 — диск сияқты металлдық электродтар; 2 — қақпақ; 3 — сыналатын май. Қашықтық h ≥ 15 мм
Сурет 7.7 — 50 Гц жиілікте температурадан tg δ трансформаторлық майлар тәуелділік
Қышқыл тазартулар әдіспен алған 1 — май; 2 — біресе, бірақ сорғыш өңдеу жолымен толық тазартылмаған
Трансформаторда жұмыста немесе май басқа май толтырғыш электр аппаратқа біртіндеп тозып жатыр. Ескіруде ол көп қара бола түсіп жатыр, кіммен ішінара еритін майда — қышқылдар, шайырлар кірлеп қалатын оның өнімдер іркістенеді, ал ермейтін ішінара толып қалып жатыр ; ауырырақ сияқты, соңғы, бакқа түпте білігіп жатыр және жылытылмалы бөлшектерден жылу қайтарғыш едәуір нашарлататын « лайларға жікке түрде бөлшектерде майға жүктелген. Төмен молекулалық қышқылдарға майда құрастыратын орамдардың изоляцияны қиратып жатыр және металлдардан маймен жапсарлас коррозияны шақырып жатыр. Ескіруде майлар тұтқырлық және қышқыл саны үлкейп жатыр, оның электроизоляциалық қасиеттері азайып жатыр. Пайдаланымда майлар булардың жарық етулері әдетте температурасы молекулалық массамен көмірсутектер булану себепті біртіндеп жоғарылап жатыр, трансформаторларда майда жергілікті қызып кетулерде бірақ (сонымен бірге май сөндіргіште) электр доғадан үзілуден кейін төмендеткен молекулалық массадан) көмірсутектердің бірімен молекулалардың (үзілуі крекинг бола алады, не жарық етуге температураны төмендеуге алып келіп жатыр.
Майлардың ескіруі жылдамдығын өсіп жатыр : ал) түбегейлі дәрежеде майлардың ескіруі ауадан оттекпен оның тотығумен сабақтас, ауада рұқсат ; әсіресе азонмен май жақын болуда ескіру қарқынды жүр ; майда (әдетте ең жоғары жұмыс температурада жоғарылатуда 95°С) санайды ; (мыстан, темірден, қорғасыннан) кейбір металлдармен майда жақын болуда және ескірулер — катализаторлармен басқа заттармен ; сәуледе әсерде; электр өрісте әсерде.
Кейбір ескі электр майлардың сорттары газдар ерекшелеп жатыр ; газды алғандықтан көпіршіктер ошақтармен иондау бола бастай, бұл өте зиянды. Газды ерекшелемеу қабілеттілік электр етекте қартаюда немесе бұрын бөлектеген газдар даже қылғу газостойкостью майлар деп аталып жатыр.
Әр түрлі тектер май ескіруге әр түрлі табандылықпен ие болып жатыр, сондықтан трансформаторлық майға пайдаланымға енгізудің алдында ерекше қатты шарттарда жылдамдап ескіруге сынауға ұшырап жатыр.
Қайта өндіріліп бастаған майлар тозып жатыр. Алып тастауы одан бастапқы қасиеттердің өнім ескірулер және қалпына келтіру, майлар өңдеумен жетіп жатыр адсорбентами (сияқты жоғары айтылды, суды ғана емес адсорбенты қылғып жатыр, және басқа полярлық затты ; майлар ескірулері өнімдері полярлық емес майда) полярлық қоспалармен келіп жатыр.
Мүмкін өткізу трансформаторға оның келесі құюмен майдан нақтылы саннан қайта өндіруден басқа жұмыс істейтін трансформаторда майлар қайта өндірулері үздіксіз процессте. Трансформатор бұл мақсат үшін (күріш жылу сифон сүзгімен жабдықтап жатыр. 6-8). Май, трансформатордың жұмыстары уақытты қызып және бұл өзінің тығыздықта азайтып, бакқа жоғарғы бөлікке көтеріліп жатыр, жылу сифонға құбырға тигізеді, сорғыштан жікпен сүзгі үстінде төмен арасымен өтеді және трансформаторға бакқа төменгі бөлікке түсіп жатыр. Шұраларда көмекте сүзгі сорғыш ауысым үшін бөліп тастауға болады.
Қолданады және май қартаю бәсеңдік үшін басқа шаралар. Осылай, трансформаторларда майдың деңгейдің үстінде ауа (ал сонымен бірге майлар) қоры сақталып жатыр ауа тазартқыш сүзгілер арқылы сыртқы ауамен хабарлаған бактарда ; бұл сүзгілер силикагелмен, хлорлы кальцимен және сол ұқсас заттармен толтырылды және ылғалдан, шаңнан және химиялық жолмен белсенді ластанулардан ауадан қылғып жатыр. (азотты қорғауға) майға оттектің рұқсаты шығару керек үшін, азоттың ауаның орнына трансформаторға тығыз бекітілген бакта майдың үстінде аралық жиi толтырып жатыр.
Катализаторларға қарама-қарсылыққа майлар қартаюы баяулатқан (тотықтырмағыш қоспаларға) ингибиторларға трансформаторлық майға қосымша ұсыну жатыр ; сондай ионол, амидопирин және кейбір басқа затты. Қажетті таңдап алулар май әрбір түр үшін ингибитордың лайықты. Дұрыс таңдаұлы ингибиторлардың қолдану майлар пайдаланымдары мерзімі үлкейту мүмкіндік беріп жатыр және үлкен экономикалық жағдаят әсер береді.
Сәуледен әсерден май сақтау керек үшін, маслонаполненных енгізулерге шыны керітартпаларда қара бояумен шынылар сыртқы беті жабу ұсыну жатыр.
Электротехникалық өнеркәсіпте трансформаторлық майдан басқа кең қолданылып жатыр және мұнай электроизоляциялық майлардың басқа түрлер.
Сурет 6-8. Жұмыс істейтін трансформаторда майлар үздіксіз жылу сифон қайта өндірулер схема
1 — трансформатор; 2 — май бакта; 3 — бак; 4 — шұралар; 5 — сүзгісі сорғышпен
Конденсаторлық май қағаз конденсаторларды қоректендіру үшін қызмет көрсетіп жатыр, ерекшеліктері күш беретін индукциялы фазалық жылжудың өтемі үшін арналған. Қағаз диэлектрикті қоректендіруде εr оның сияқты жоғарылап жатыр, солай E_(бер.); және тап қалған жұмыс кернеуде, жиілікте және сыйымдылықта конденсатордың габаритті мөлшерлерді, массаны және құнды кішірейту мүмкіндік басқа беріп жатыр.
Мұнайлық конденсаторлық май тығыздығы 0,86—0,89 Мг/м^3, қату температурасы -45 °С, ε_r — 2,14 — 2, 3 және tg δ 0,002 (0,1 кГц жиілікте) ие болады.
Тығыздық және электр қасиеттер бойынша вазелин конденсаторлық май жақын мұнай, бірақ 5°С) (минус қатып кетулер биігірек температураны алып жатыр. Конденсаторлық майлардың Электр беріктік 20 МВ/м кем емес.
Кабелдік майлар күш беретін электр кабелдерге өндірісте қолданып жатыр бұл кабелдердің қағаз изоляцияны тамақ беріп, олар оның электр беріктік жоғарылатып жатыр жоғалтулардың жылулықтары қарсылық білдіруге мүмкіндік туғызып жатыр. Кабелдік майлар әр түрлі болып жатыр. Жұмыс кернеулерге күш беретін кабелдер изоляция қоректендіру үшін дейін 35 кВ қорғасын немесе қоректендірумен) байлаумен (кабелдер алюмини қабықтарға кіршең кинематиялық тұтқырлықпен КМ-25 кем емес 23 мм2/с май қолданылып жатыр 100°С, қатып кетулер температурасы жоғары емес минус 10°С және жарық етулер температурамен төменде емес 220°С. Бұл майға тұтқырлық үлкею үшін (стр канифолда қосымша жамалып жатыр. 125) немесе синтетикалық қоюланғыш.
Май құйғыш кабелдерде кем байлағыш майлар қолданып жатыр. Осылай, май қоректендіретін құрылымдардан көмекпен пайдаланымдар уақытты мол қысым сүйеген 110 — 220 кВ кернеулерге май толтырғыш кабелдер үшін кіршең МН-4 қолданылып жатыр 0, 4 МПа 3—0,. Бұл майларда кинематиялық тұтқырлықта 100°С көп емес 3, 5 мм2/с, 50°С көп емес 10 мм2/с, 20°С көп емес 40 мм2/с 110 мм2/с 0°С көп емес ; қатып қалу температурасы жоғары емес минус 45°С және жарық етулер температурасы төменде емес 135°С.
Май толтырғыш кабелдер үшін биік қысымдар (дейін 1, кернеулерден 5 МПа) құрыштан жасалған тұрбаларда салатын 110 дейін 500 кВ, кіршең ерекше мұқият тазалаған май қолданылып жатыр ; ол 100°С көп емес кинематиялық тұтқырлықта алып жатыр 11 мм2/с, 50°С көп емес 50 мм2/с, 20°С көп емес 800 мм2/с және 5000 мм2/с 0°С көп емес. Майлардың қатып калуы температурасы жоғары емес 30°С минус ; температура жарық ету төменде емес 200°С плюс ; tgδ 50 Гц және 100°С) көп емес 0, 003 ; электр дәлдікте 50 Гц және 20 МВ/м 20°С) кем емес.