1. Функция ИЛИ (НЕ) логикалық қосу немесе дизьюнкция деп аталады және математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х1 немесе Х2 кірмелерінің біреуінде ғана сигнал болса оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді. V (или-не) символымен логикалық қосуды белгілейді.
2. Функция И (және) логикалық көбейту немесе коньюнция деп аталады және математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х1 немесе Х2 кірмелерінде бір уақытта сигналдар болғанда ғана оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді.
3. Функция НЕ (емес) логикалық терістеу немесе инверсы деп аталады және математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің кірмесінде Х сигнал болмағанда ғана оның шықпасында у сигнал болатынын көрсетеді (және керісінше).
Бірсыпыра күрделі логикалық операциялар ИЛИ (НЕ), И (және) НЕ(емес) қарапайым элементтер негізінде орындалады.
4. Функция ИЛИ-НЕ (не-емес) операция немесе Пирс стрелкасы деп аталады және математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х1 немесе Х2 кірмелерінің тең біреуінде ғана сигнал болса оның шықпасында у сигнал пайда болмайтынын көрсетеді.
5. Функция И-НЕ (және-емес) операция немесе Шеффер штрихі деп аталады және математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х1 немесе Х2 кірмелерінде сигналдар бір уақытта болғанда ғана оның шықпасында у сигнал пайда болмайтындығын көрсетеді.
6. Функция И-ИЛИ (және-не) математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х1 және Х2 немесе Х3 және Х4 кірмелерінде сигналдар тек бір уақытта болғанда ғана оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді.
7. Функция эквиваленттілік (маңызды (мәні) бірдейлік) математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің екі кірмесінде де Х1 және Х2 сигналдар тек бір уақытта болғанда немесе болмағанда оның шықпасында у сигнал пайда болмайтындығын көрсетеді.
8. Функция тыйым математикалық былай жазылады: . Бұл функция тек логикалық элементтің Х2 кірмесінде сигнал болғанда және тыйым салынатын Х1 кірмесінде сигнал болмағанда оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді.
Кесте 1
рет
тік № Элементтің аты Шартты белгісі Релелік эквиваленті
1-форма 2-форма
1 ИЛИ (не)
х1
У
х2
х1
У
х2
2 И (және) х1
У
х2 х1
У
х2
3 НЕ (емес) х1
У
х2
х У
4 ИЛИ-НЕ (не-емес) х1
У
х2
х1
У
х2
5 И-НЕ (және-емес) х1
У
х2 х1
У
х2
6 И-ИЛИ (және-не) х1
х2 У
х3
х4
_______
7 Эквиваленттілік (маңызды (мәні) бірдейлік) х1
У
х2
________
8 Тыйым (запрет) х1
У
х2 х1
У
х2
9 Импликатор х1
У
х2
х1
У
х2
10 Память (ес) х1 у1
х2 у2
________
11 Кідіру (задержка)
х у
________
12 Қайталаушы (повторитель)
x у х1
У
х2
9. 9. Функция ИМПЛИКАЦИЯ математикалық былай жазылады: . Бұл функция логикалық элементтің Х2 кірмесінде сигнал
болғанда және тыйым салынатын Х1 кірмесінде сигнал болмағанда оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді.
10. Функция ЕС (ПАМЯТЬ) математикалық былай жазылады:
. Бұл функция тек логикалық элементтің Х1 кірмесіне сигнал бергенде (есті іске қосққанда), у2 тікелей шықпада сигнал пайда болатынын көрсетеді. Бұл жағдай Х1 кірменің жағдайына тәуелсіз,
Х2 кірмеге сигнал бергенше сақталады (есті, памятты, істен шығарғанда).
11. Функция кідіру (задержка) математикалық былай жазылады:
. Бұл функция логикалық элементтің Х кірмесіне сигнал бергеннен соң τ уақыт өткеннен кейін оның шықпасында у сигнал пайда болатынын көрсетеді.
12. Функция қайталау математикалық былай жазылады: . Бұл
функция логикалық элементтің шықпалық сигналы мәні бойынша Х кірмелік сигналдан К есе өзгеше, таңба бойынша онымен тура келіп, болатынын көрсетеді (мұндай элементтерге күшейткіштер, кірмелік сигналды бөлгіштер жатуы мүмкін).
1-кестеде логикалық элементтердің және олардың релелік эквиваленттерінің шартты белгілері белгіленген.
Түйіспелерді парллель жалғау логикалық қосуға, ал тізбектеп қосу логикалық көбейтуге сәйкес келеді. әріптік индекстің үстіндегі сызық aжыратылатын түйіспені көрсетеді.
«Логика — И» типті жартылай өткізгіш логикалық элементтер, ЭЛМ типті магнитті логикалық элементтер, УСЭППА (универсальная система элементов промышленной пневмоавтоматики-өндірістік пневмоавтоматиканың элементтерінің әмбебап жүйелері) типті элементтер шығарылды.