Тірі жасушаның химиялық құрам ерекшелігі
(А. Гизе бойынша)
2-кесте
Химиялық заттар Мөлшері, %
Су 85
Белоктар 10
ДНК 0,4
РНК 0,7
Липидтер 2
Төменгі молекулалы органикалық заттар 0,4
Минералды заттар 1,5
Барлық тірі ағзалар жасушадан жəне олардың метоболиттік өнімдерінен тұрады. Əрбір жасуша тірі жүйеге тəн барлық қызметті атқара алады: зат жəне энергия алмасуы жүреді; өседі, көбейеді жəне өзінің қасиеттерін басқа жаңа жасушаларға жеткізе алады. Тірі ағзалар жасушаларының барлығы жалпы құрылысы жəне химиялық құрамы бойынша өзара ұқсас. Жасушалардың барлығы бірдей емес, бірақ барлығында да құрылыстық жалпы белгі бар.
Ағзаның құрамына кіретін заттарды пластикалық жəне энергетикалық заттар деп шартты түрде екіге бөледі.
Пластикалық заттар — ағзаның жасушалары мен ұлпаларын құру үшін қажетті заттар, демек құрылыс заттары. Бұл белок, нуклеин қышқылдары, липидтердің кейбір түрлері жəне жоғары молекулалы көмірсулар.
Энергетикалық заттар макроэргті қосылыс АТФ-тың қайта түзілуіне жұмсалатын энергияны бөлетін заттар. Бұл көмірсулар (глюкоза, гликоген, крахмал), кейбір липидтер.