Дельфи әдісі

Дельфи әдісі
Мақсаты: дұрыс шешім қабылдау үшін дәйекті, дәл ақпарат алу болып табылады.
Ұсынылатын әдебиет: Бешелев С.Д., Гурвич Ф.Г. Сараптамалық бағалаудың математикалық және статистикалық әдістері
https://science-education.ru/ru/article/view?id=18898
Жүргізу алгоритмі: Бұл әдіс әртүрлі мәселелер бойынша топтық пікір қалыптастыруға бағытталған процедураларды жүйелі түрде жүзеге асырудан тұрады. Дельфи әдісі тәуелсіз сарапшылар (көбінесе бір-бірімен байланысты емес және тіпті білмейтін) қағидасына негізделеді, бұл нәтижені арнайы ұйымдастырылған топқа қарағанда әлдеқайда жақсы бағалауға және болжауға болады. Дельфи әдісін қолдану арқылы басымдықты шешімдерді анықтау сарапшылар көзқарастарын біріктіруге мүмкіндік береді. Дегенмен, бағалаудың сəйкес келуіне қарамастан, айырмашылық зерттеудің соңында болады деп есептеледі.
Дельфи әдісі бірнеше кезеңде жүзеге асырылады:

Алдын ала қарау. Бұл кезеңде талқыланатын мәселеде құзыретті мамандардан тұратын сарапшылар тобы құрылады және сарапшылардың пікірлерін жинау және қорытындылау үшін ұйымдастырушылық (аналитикалық) топ болады.
Негізгі. Бұл кезеңде мәселе сарапшыларға жіберіледі және оны қосалқы сұрақтарға бөлу ұсынылады. Ұйымдастыру тобы ең көп таралғанды таңдап, сарапшыларға жіберілетін жалпы сауалнама жасалады. Бұдан басқа, сарапшылар келесі сұрақтарға жауап беруге шақырылады: Тағы бір нәрсе қосу мүмкін бе? Ақпарат жеткілікті ме? Мәселе туралы қосымша ақпарат бар ма? Нәтижесінде, олардың қосымша жауаптарына негізделген ақпарат сұрауы, ұсынылған ақпарат, келесі сауалнама жасалады, ол сарапшыларға өз шешімдерінің нұсқасын беруі және басқа сарапшылар көрсеткен ең шеткі көзқарастарды қарастыру үшін қайтадан жіберіледі. Сарапшылар бұл мәселені аспектілерімен бағалауға тиіс: тиімділік, ресурстарды беру, мәселенің бастапқы тұжырымдамасына қаншалықты сәйкес келеді. Осылайша, сарапшылардың басым көпшілігінің жауаптары анықталып, олардың көзқарастары бір-біріне жақындайды. Барлық мамандар пікірлері көпшілік пікірінен ерекшеленетіндердің дәлелдерімен таныстырылады. Осыдан кейін барлық сарапшылар пікірін өзгерте алады, ал сарапшылар арасында келісімге қол жеткізілгенге дейін рәсім қайталанады немесе мәселе бойынша бірауыздан пікір жасалады. Сараптамалық бағалаудағы сәйкессіздіктердің себебін қарастырған кезде, мәселенің бұрын байқалмаған аспектілері анықталып, талданған мәселенің немесе жағдайдың дамуының ықтимал салдарына назар аударылады. Әдетте, үш кезең бар, бірақ егер пікірлер әртүрлі болса, онда одан да көп.
Аналитикалық. Осы кезеңде сарапшылардың пікірлері қаралады, қорытындылар талданады, нәтижелер статистикалық әдістермен өңделеді, сараптамалық қорытындылар жинақталады және берілген мәселе бойынша түпкілікті тәжірибелік ұсыныстар жасалып, шығарылады.
Дельфи сауалнамасын сараптамалық бағалаудың тәртібі төмендегідей болуы мүмкін:
Дельфи әдісінің ерекшеліктері — анонимдік және қашықтықтан реттелетін кері байланыс және көп деңгейлі топтық жауап. Дельфи әдісінде қолданылатын рәсімдердің анонимділігі мен дұрыс еместігі басқа сарапшылардың жауаптарына ықпалын жоғалтуды қамтамасыз етеді, көпшілік пікірінің топтық әсерін жоққа шығарады, арнайы сұрақнамаларды, электронды поштаны немесе әдеттегі поштаны пайдалану арқылы экстерриториорлы түрде сауалнама жүргізуге мүмкіндік береді, сарапшыларды компьютермен қамтамасыз етеді. Көп деңгейлі сауалнамалар сенімді және объективті нәтиже береді. Реттелетін кері байланыс бірнеше мәрте сауалнама жүргізу және нәтижелерді статистикалық әдістер арқылы өңдеу және оларды сарапшыларға жеткізу арқылы шешілетін мәселелерге қатысы жоқ жеке және топтық мүдделердің әсерін азайтады. Топтық жауапты анықтаудың статистикалық әдістерін қолдану жеке бағалаудың статистикалық өзгеруін азайтуға және әрбір сарапшының пікірін дұрыс көрсететін топтық жауап алуға болады.
Дельфи әдісімен сауалнама жүргізу кезінде бірнеше шартты сақтау қажет:
— сауалнаманың тұжырымдары айқын және бір мәнді түсіндірілуге тиіс, бір мәнді жауаптар ұсыну;
— қойылған сұрақтар жауаптарын сан ретінде білдіруге мүмкіндік беруі тиіс;
— сарапшыларды бағалау үшін жеткілікті ақпарат болуы тиіс;
— әрбір сұраққа (бағалауға) жауап сарапшымен негізделуі тиіс;
— сараптамалық топтар тұрақты болуы тиіс және олардың сандары ақылға қонымды негізде болуы керек;
— сауалнама турлары арасындағы уақыт бір айдан аспауға тиіс;
— турлар саны барлық қатысушылардың осы немесе басқа бағалаудың себептерімен танысу мүмкіндігі мен осы себептерді талдау үшін жеткілікті болуы тиіс;
— сарапшыларға жүйелі іріктеу жүргізілуі тиіс;
— қаралып отырған мəселелер бойынша сарапшылар құзыретіне өзін-өзі бағалауы енуі қажет.

 

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *