Нағашы ауылымның арасы бізден бір-ақ қыр,
Қозы-лағымыз қосылған шүйгін қырат бұл.
Тың жыртқан жылы төбенің түбіт көдесін
Тарап әкетті тарақ табанды трактор.
Айызы қанып айбалта – темір тілгілеп,
Сақталған сүрдей шым топырақтарын сүргілеп.
Құрым іңірде қылт ете қалып құйрығы
«ХТЗ»-лар қытықтап қырды жүрді көп…
Қуанды қарттар жанардан жасы мөлдіреп,
«Көде өскен жерге көк бидай шығар болды»деп.
Боз бие біздің түн жамылып кеп сол жерден
Көденің тамырын кірш-кірш шайнады соңғы рет.
Қартаң мал еді, әкеме біткен артық бақ.
Тарпаң мал еді, қасқырды өлтірген тарпып қап.
Қаңтардан өзін асырып шығып аман-сау,
Құлын туатын жылқы көбейтіп, жал жұптап.
Саумалына алғаш ақырған айранды ұйытқы ғып,
Сәуірдің қымызын ашытады апам күйтті ғып.
Жыл сайын ерте туатын жануарды әкеме
Қайын жұрты мінгізген екен киіт қылып.
Жыртылған жерге көп қадап тұрып көз нұрын.
Құлын-тай шағын, ойына оралтты өз күнін.
…Қар қалың түсіп, титықтап қыстай тебіннен
Осы жерге кеп туыпты енесі боз құлын.
Боз құлын тай боп, құнан да шықты бесті боп,
Жал жұптап жылда үйіріне үйір қосты көп.
Туған төбеге жығылып жетпей боз бие
Құлындамасын талай да талай естіп ек…
Боз бие біздің қырға өруші еді желдесе,
Қыр беруші еді құнары тасып селдесе.
Апам айтатын: «Иімейді – деп, – бұ жануар,
Көдесін қырдың бір мезгіл қажап келмесе».
Ақылды жануар соңғы рет келіп сол түні
Таныс көденің тамырын иіскеп толқыды.
Ылғал құм ішінде іркілдеп жатты тамшылар
Ұзатқан қыздың жылағанындай төркіні.
Тамырын тартып, қау етіп қырға көк шықты,
Сабағын дәннің себелеп жаңбыр көпсітті.
Қыр жақтан бірақ көденің иісі сезілмей,
Тұшынбай тілі, боз биені сол өксітті.
Есті мал қырға – егіске барып түскен жоқ,
Қыр жақты кетті көкпеңбек барқын түс меңдеп.
Көз қарып қырға қараған сайын биеде
Көдеге талғақ келе жатты бір күш меңдеп.
Орылып егін аңыз боп әбден қалған соң,
Аңсатқан сезім бойынан еркін алған соң,
Боз бие қырға түн жамылып тағы келді де,
Масақ дәміне мекіреніп әбден қанған соң,
Былай деді оған бірге еріп жүрген қара айғыр:
– Көденің дәмін татқан жоқ па едік талай жыл.
Қара оттың өті жарылды ғой деп келгенде
Тілімізді бір тұщындырмағаны қалай бұл?..
Түн құшағында түнеріп жатты байтақ қыр,
Боз бие басын сүлесоқ қана шайқап тұр.
Астары мынау аударылып қалған тың жерге
Ащы көденің шықпай қалғанын байқап тұр…
1969 ж.
* * *
Бұлдырап қалған балалық шақтың елесі,
Түсіме неге көп кіріп кеттің сен осы?!
Түн ұйқым менің бөлінген кейбір кездерде
Төтеннен келіп, боласың маған төреші.
Төреші болып басымнан өткен жылдардың,
Жасаған өзім, жасырған жұрттан сырлардың,
Шиелеп өзім, шеше алмай жүрген шырмаудың
Бағасын беріп, байыбын айтпай ұрландың.
Дейсің сен маған: «Ақкөңіл бала-ау, бейкүнәм,
Жасытқан сені жасаған сенің қай күнәң?..
Кінәң көп сенің, күнәң жоқ сенің бірақ та,
Басыңды шайқап кетесің жоқ боп бейкүмән».
Білемін, білем, төреші менің елесім,
Бәріне де айғақ күнәлі менің емесім.
Жүрегімді мен алдағым келмей, сондықтан
Жүрек пен мидың келемін көріп егесін.
Өзіңнен қалған өзгермей қалған мінезі,
Жүректің бірақ сүре алар ма өмір бір өзі,
Миға ырық берсем, болмыстың бәрін билеп ап,
Болғысы келер ұлық та өзі, ұлы өзі.
Кешір сен мені, кешір сен мені, тәтті елес,
Күнәм да болса, кінәм да болса, текке емес.
Жүрек пен мидың ынтымағы үшін күресте
Жүрегі барлар жеңісім менің жоқ демес.
Біреуі, міне, үлкені және өзіңсің,
Аян кеп берген аяулы менің кезімсің.
Адалдық болса жүрек пен мидың жемісі,
Балалық шақтың тәтті елесіндей сезілсін.
Кеңшілік МЫРЗАБЕКОВ